Trwająca już 15 lat transformacja ustrojowa zaznaczyła się zauważalnymi zmianami w obrazie Białegostoku. Zasadniczy udział w tych przeobrażeniach ma nowa zabudowa mieszkaniowa wykonywana w zróżnicowanych strefach miasta:
- na obszarach rozwojowych - w formie nowych dzielnic i w formie kontynuacji rozpoczętych w latach 80. Osiedli mieszkaniowych,
- na zurbanizowanych obszarach pozaśródmiejskich - w formie uzupełnienia
i dogęszczenia istniejących struktur osiedlowych,
- w rejonie śródmieścia - jako uzupełnienie istniejącej tkanki i wymiana substancji zdegradowanej technicznie.
Do nowych dzielnic mieszkaniowych, których realizację rozpoczęto w nowych warunkach ustrojowych lub w których zdecydowana większość zabudowy powstała po r.1990 należą: świeże Miasto I, świeże Miasto II, Leśna Dolina, Fasty-Bacieczki, Skorupy, Wyżyny. Obfita część inwestycji, zwłaszcza spółdzielczych powstała jako kontynuacja struktur osiedlowych, np. W osiedlach: Zielone Wzgórza, Wysoki Stoczek. Prawie we wszelkich osiedlach śródmiejskich i pozaśródmiejskich miało miejsce, aczkolwiek na małą skalę, uzupełnienie i dogęszczenie zabudowy.
specyficznym obszarem inwestycji mieszkaniowych jest śródmieście, w którym wykonywano równocześnie obiekty plombowe w zabytkowej tkance zespołu staromiejskiego, jak również kompleksy usługowo-mieszkaniowe na terenie wytwarzającego się Nowego Centrum. Poważnym przeobrażeniom uległa historyczna dzielnica Bojary (leżąca w północnej części śródmieścia), posiadająca szczególne znaczenie dla obrazu kulturowego Białegostoku, jako miejsce, w którym zachowała się oryginalna zabudowa drewniana i murowana z przełomu XIX i XX wieku. Pomimo szczytnych założeń rewaloryzacji i rewitalizacji dzielnicy, funkcjonalne działania sprowadzają się głównie do podmiany starej substancji mieszkaniowej i zastępowania jej nową, mającą mało wspólnego z klimatem dawnych Bojar.
Nowa zabudowa mieszkaniowa zatem nie tylko rozwija strukturę miasta, ale także ją przekształca, uzupełnia i modernizuje. Nie bez znaczenia jest także jej wpływ na ulepszenie standardu zasobów mieszkaniowych i warunków zamieszkiwania. W okresie od 1990 do 2003 roku wybudowano w Białymstoku ok. 28 tys. Mieszkań. Stanowią one ponad 25% ogółu zasobów mieszkaniowych miasta. Wyższy kanon użytkowy nowych mieszkań, jak też rozluźnienie gęstości zaludnienia w zasobach starszych w sposób pokaźny wpłynęły na udoskonalenie ogólnego, uśrednionego poziomu warunków mieszkaniowych. W porównaniu z r.1990 przeciętna powierzchnia mieszkania w zasobach Białegostoku zwiększyła się o 6m2, a każda zamieszkała osoba dysponuje o 4 m2 większą powierzchnią użytkową. W 36% mieszkań na 1 osobę przypada więcej niżeli 20m2 powierzchni użytkowej.
Niniejsza publikacja wykorzystuje wyniki badań przeprowadzonych w latach 2003-2004 poprzez pracowników Zakładu Architektury Mieszkaniowej Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej. Ich celem była rejestracja, dokumentacja i analiza rozwoju zabudowy mieszkaniowej Białegostoku po roku 1990, tj. W nowych warunkach ustrojowych. Badania opierały się: na wizjach lokalnych, rozmowach z inwestorami i projektantami, planach zagospodarowania przestrzennego obowiązujących w latach 1990-2004 (udostępnionych poprzez Urząd Miejski w Białymstoku) i dokumentacjach projektowych (udostępnionych poprzez projektantów lub administratorów obiektów). Datowanie budynków przyjęto na podstawie wykazów inwestycji prowadzonych poprzez inwestorów i rejestru pozwoleń na wykorzystywanie obiektów prowadzonego poprzez Urząd Miejski w Białymstoku.
W części I przedstawiono nową zabudowę mieszkaniową w rejonie śródmiejskim, znamionując jej rolę w procesie przekształcania, modernizacji i podmiany istniejących struktur. Szczególną uwagę poświęcono dzielnicy Bojary, zespołowi ulicy Warszawskiej i innym obiektom powstałym w strefie ochrony konserwatorskiej. Część II poświęcono nowym dzielnicom mieszkaniowym, omawiając historię ich rozwoju od etapu ustaleń planistycznych, poprzez kolejne realizacje. Zwrócono uwagę, it jakość wytwarzanej przestrzeni jest wypadkową merytorycznej zawartości planów i rynkowych zachowań inwestorów. W Części III poruszono problematykę formy architektonicznej współczesnej zabudowy mieszkaniowej, poszukując w niej cech lokalnych, w tym ponadto kontynuacji tradycji.
Spis treści:
- na obszarach rozwojowych - w formie nowych dzielnic i w formie kontynuacji rozpoczętych w latach 80. Osiedli mieszkaniowych,
- na zurbanizowanych obszarach pozaśródmiejskich - w formie uzupełnienia
i dogęszczenia istniejących struktur osiedlowych,
- w rejonie śródmieścia - jako uzupełnienie istniejącej tkanki i wymiana substancji zdegradowanej technicznie.
Do nowych dzielnic mieszkaniowych, których realizację rozpoczęto w nowych warunkach ustrojowych lub w których zdecydowana większość zabudowy powstała po r.1990 należą: świeże Miasto I, świeże Miasto II, Leśna Dolina, Fasty-Bacieczki, Skorupy, Wyżyny. Obfita część inwestycji, zwłaszcza spółdzielczych powstała jako kontynuacja struktur osiedlowych, np. W osiedlach: Zielone Wzgórza, Wysoki Stoczek. Prawie we wszelkich osiedlach śródmiejskich i pozaśródmiejskich miało miejsce, aczkolwiek na małą skalę, uzupełnienie i dogęszczenie zabudowy.
specyficznym obszarem inwestycji mieszkaniowych jest śródmieście, w którym wykonywano równocześnie obiekty plombowe w zabytkowej tkance zespołu staromiejskiego, jak również kompleksy usługowo-mieszkaniowe na terenie wytwarzającego się Nowego Centrum. Poważnym przeobrażeniom uległa historyczna dzielnica Bojary (leżąca w północnej części śródmieścia), posiadająca szczególne znaczenie dla obrazu kulturowego Białegostoku, jako miejsce, w którym zachowała się oryginalna zabudowa drewniana i murowana z przełomu XIX i XX wieku. Pomimo szczytnych założeń rewaloryzacji i rewitalizacji dzielnicy, funkcjonalne działania sprowadzają się głównie do podmiany starej substancji mieszkaniowej i zastępowania jej nową, mającą mało wspólnego z klimatem dawnych Bojar.
Nowa zabudowa mieszkaniowa zatem nie tylko rozwija strukturę miasta, ale także ją przekształca, uzupełnia i modernizuje. Nie bez znaczenia jest także jej wpływ na ulepszenie standardu zasobów mieszkaniowych i warunków zamieszkiwania. W okresie od 1990 do 2003 roku wybudowano w Białymstoku ok. 28 tys. Mieszkań. Stanowią one ponad 25% ogółu zasobów mieszkaniowych miasta. Wyższy kanon użytkowy nowych mieszkań, jak też rozluźnienie gęstości zaludnienia w zasobach starszych w sposób pokaźny wpłynęły na udoskonalenie ogólnego, uśrednionego poziomu warunków mieszkaniowych. W porównaniu z r.1990 przeciętna powierzchnia mieszkania w zasobach Białegostoku zwiększyła się o 6m2, a każda zamieszkała osoba dysponuje o 4 m2 większą powierzchnią użytkową. W 36% mieszkań na 1 osobę przypada więcej niżeli 20m2 powierzchni użytkowej.
Niniejsza publikacja wykorzystuje wyniki badań przeprowadzonych w latach 2003-2004 poprzez pracowników Zakładu Architektury Mieszkaniowej Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej. Ich celem była rejestracja, dokumentacja i analiza rozwoju zabudowy mieszkaniowej Białegostoku po roku 1990, tj. W nowych warunkach ustrojowych. Badania opierały się: na wizjach lokalnych, rozmowach z inwestorami i projektantami, planach zagospodarowania przestrzennego obowiązujących w latach 1990-2004 (udostępnionych poprzez Urząd Miejski w Białymstoku) i dokumentacjach projektowych (udostępnionych poprzez projektantów lub administratorów obiektów). Datowanie budynków przyjęto na podstawie wykazów inwestycji prowadzonych poprzez inwestorów i rejestru pozwoleń na wykorzystywanie obiektów prowadzonego poprzez Urząd Miejski w Białymstoku.
W części I przedstawiono nową zabudowę mieszkaniową w rejonie śródmiejskim, znamionując jej rolę w procesie przekształcania, modernizacji i podmiany istniejących struktur. Szczególną uwagę poświęcono dzielnicy Bojary, zespołowi ulicy Warszawskiej i innym obiektom powstałym w strefie ochrony konserwatorskiej. Część II poświęcono nowym dzielnicom mieszkaniowym, omawiając historię ich rozwoju od etapu ustaleń planistycznych, poprzez kolejne realizacje. Zwrócono uwagę, it jakość wytwarzanej przestrzeni jest wypadkową merytorycznej zawartości planów i rynkowych zachowań inwestorów. W Części III poruszono problematykę formy architektonicznej współczesnej zabudowy mieszkaniowej, poszukując w niej cech lokalnych, w tym ponadto kontynuacji tradycji.
Grażyna Dąbrowska - Milewska
redaktor naukowy
redaktor naukowy
Spis treści:
Wprowadzenie (Grażyna Dąbrowska-Milewska)
Część I. Zabudowa mieszkaniowa w rejonie śródmiejskim
Rozdział 1. Rola zabudowy mieszkaniowej w przekształcaniu struktur śródmiejskich (Grażyna Dąbrowska-Milewska)
Rozdział 2. Budynki mieszkalno-usługowe w śródmieściu (Agata Szmitkowska)
Rozdział 3. Dzielnica Bojary (Wojciech Niebrzydowski)
Część II. świeże dzielnice mieszkaniowe
Rozdział 4. Rozwój osiedla Leśna Dolina (Grażyna Dąbrowska-Milewska)
Rozdział 5. Rozwój osiedla nowe Miasto I (Wojciech Niebrzydowski)
Rozdział 6. Rozwój osiedla nowe Miasto II (Grażyna Dąbrowska-Milewska)
Rozdział 7. Rozwój osiedla Skorupy-Sybiraków (Wojciech Niebrzydowski)
Część III. cechy lokalne w kształtowaniu formy architektonicznej
Rozdział 8. Kryterium tradycji w architekturze mieszkaniowej Białegostoku (Janusz Grycel)
Rozdział 9. Eklektyzm historyzujący w architekturze mieszkaniowej wielorodzinnej Białegostoku (Agata Szmitkowska)
Bibliografia
